Home دریاچه های ایران دریای خزر یا کاسپین

دریای خزر یا کاسپین

5 second read
۰
2
3,910
دریاچه خزر - دریاچه کاسپین - دریاچه های ایران

“دریای خزر” درست است یا “دریای کاسپین؟
موقعیت: استان‌های گلستان، گیلان و مازندران
طول این دریاچه حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است و عمیق ترین جای دریاچه خزر حدود ۹۰۰متر است.این دریا دارای تنوع زیستی متفاوتی است که مهمترین آن ماهی‌های خاویاری است هرچند که به دلیل صیدهای غیرمجاز نسل ماهیان خاویاری ‌رو به انقراض است

در استان گیلان و مازندران ۱۳۰رودخانه به این دریا می‌ریزند که بزرگ‌ترین آنها رود ولگا است که هر سال به طور میانگین ۲۴۱ کیلومترمربع آب را وارد دریای مازندران می‌کند. دریای مازندران را به نام‌های دریای خزر، ورکانه، گرگان و دریای کاسپین نیز می‌شناسند

خزر نام قومی‌ است که به همراه دیگر اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، در زمان ساسانیان، بارها و بارها به سرزمین ایران ‌تاختند و پس از حضور کوتاه مدت خود معمولاً به دست سپاه ساسانی از مرزهای ایران بیرون رانده می‌شدند. در هیچ یک از نوشته‌های مؤلفان شرقی و غربی دوران پیش از اسلام نامی از «خزر» بر دریای شمال ایران دیده نشده‌است. در نوشته‌های مؤلفین اسلامی، این دریا در کنار نام‌های دیگر، خزر هم نامیده شده ‌است

دریای گرگان یا دریای ورکانه نام این دریاچه بزرگ در عهد هخامنشیان و همچنین اشکانیان است اما کاسپین از نام قوم کاسپی یا کاسی گرفته شده‌ که قبل از آریایی‌ها در کرانه‌های غربی تا جنوب غربی این دریا ساکن بوده‌اند و به تدریج تا کرانه‌های جنوبی آمدند

پهنه‌ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود. دریای خزر در گذشته بخشی از دریای تتیس بود که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس متصل می‌کرد.

قسمت شمالی این دریا بسیار کم‌عمق است. به‌طوری‌که تنها نیم درصد آب دریا در یک‌چهارم شمالی دریا قرار دارد و عمق آن به‌طور میانگین کمتر از ۵ متر است. حدود ۱۳۰ رودخانه به این دریا می‌ریزند که اکثر آن‌ها از شمال غربی به دریا می‌پیوندند. بزرگترین آن‌ها رود ولگا است که هر سال به‌طور میانگین ۲۴۱ کیلومتر مکعب آب را وارد دریای خزر می‌کند. رودهای کورا ۱۳، اترک ۸٫۵، اورال ۸٫۱ و سولاک ۴ کیلومتر مکعب آب را سالانه وارد دریا می‌کنند.

طبیعت بسته خزر آن را منزلگاه جانوران و گیاهان منحصربه‌فردی کرده‌است اما در عین حال موجب شده تا در مقابل آلودگی‌های کشاورزی و صنعتی و نفتی بسیار آسیب‌پذیر باشد. از منابع مهم دریای خزر ذخایر نفت و گاز موجود در زیر بستر دریا و همچنین انواع ماهیان خاویاری را می‌توان نام برد.

دریای خزر یا کاسپین جز بزرگترین دریاچه‌های محصور دنیاست و در طول دوران مختلف بریای اساس کثرت قوم‌ها و طوایف، نام‌های مختلفی به خود گرفته است.که بخاطر بزرگ بودنش به “دریای کاسپین” معروف شده است.

نامها

مطابق بخشنامه دولتی سال ۱۳۸۱ نام رسمی دریای شمال ایران در مکاتبات فارسی دریای خزر و در مکاتبات انگلیسی دریای کاسپین است.

اسامی که بر روی این دریایچه گذاشته شده است

دریاچه خزر - دریاچه کاسپین - دریاچه های ایران - ایران در سفر

دریای خزر

در هیچ‌یک از نوشته‌های مؤلفان شرقی و غربی دوران پیش از اسلام نامی از «خزر» بر دریای شمال ایران دیده نشده‌است. در نوشته‌های مؤلفین اسلامی، این دریا در کنار نامهای دیگر، خزر هم نامیده شده‌است. در آغاز سدهٔ هفتم میلادی قوم خزران در دشت‌های سفلای رود تِرِکْ و رود ولگا و شمال قفقاز سکنی داشتند.به عبارت دیگر این قوم در بین شمال‌غربی این دریا و دریای سیاه سکونت داشتند. خزرها به همراه دیگر اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، در زمان ساسانیان، بارها و بارها به سرزمین ایران تاخت و تاز می‌کردند و پس از حضور کوتاه مدت خود معمولاً به دست سپاه ساسانی از مرزهای ایران بیرون رانده می‌شدند. این قوم هم‍واره با بیزانس بر ضد ایران هم‌پیمان بود.بنای استحکامات بزرگی چون شهر دربند در شمال قفقاز در عهد ساسانیان، که برای جلوگیری از خزران صورت گرفت، هنوز پا برجاست.و کوتاه سازی دست ایرانیان از این دریا برمی‌گردد. تا پیش از حمله عرب به قفقاز در اسناد دیده نشده این دریا را «دریای خزر» بنامند. اما این که خزران از ناحیه رود کورا قفقاز جنوبی را مورد حمله قرار می‌دادند این تصور را در ذهن فاتحان عرب ایجاد کرد که دریای شمال ایران را دریای خزر بنامند. دریاهای سیاه و آزوف هم در روزگار فعالیت خانات خزر، خزر نامیده شده‌اند

دریای هیرکان/ گرگان

دریای گرگان یا دریای ورکانه یکی از دو نام این دریاچهٔ بزرگ در عهد هخامنشیان و همچنین اشکانیان است که در واقع یک ساتراپی (شهربانی یا در واقع استانداری امروزین) بوده‌است.

دریای کاسپین
به باور عنایت‌الله رضا، در کتاب نام دریای شمال ایران، نام امروز برای این دریا، دریای کاسپین است. که البته کاسپین شکل اروپایی نام کاسپی و ناهماهنگ با اصول زبان فارسی است.

کَسپین/کاسپین/کاسپیس/کاسپیش… اصطلاحی است که در بسیاری از زبان‌های غربی و حتی در زبان عبری برای دریای شمال ایران به کار می‌برند. کاسپی‌ها مردمانی سفیدپوست بودند که از هزاره دوم پیش از میلاد تا دوره ساسانی، مکتوب‌ها و اشاره‌هایی به حضور آن‌ها در منطقه اشاره شده‌است. کاسپین، صفت وصفی یا نسبتی در زبان‌های انگلیسی و فرانسوی است برای «کاسپی» است. اگر بخواهیم بصورت مفرد با پسوند فارسی، آنرا تلفظ کنیم، به دلیل گرفتن «یای نسبت» باید «کاسپی» بگوییم و آوردن شکل کاسپین در فارسی نادرست است، همان‌گونه که بقیهٔ کشورها این دریای را با پسوند خود بیان می‌کنند. نام دریایٔ «کاسپی» در زبان یونانی Kaspia Thalassa، لاتینی Mare Caspium و در آلمانی Caspisches see در انگلیسی Caspian Sea است

دریاچه خزر - دریاچه کاسپین - دریاچه های ایران - ایران در سفر

دریای گیلان
کهن‌ترین سندی که در آن از دریای شمال ایران به نام دریای گیلان نام برده شده، کتاب مفقوده «خوتای نامگ» نگارش یافته در سده‌های ششم تا هفتم میلادی یعنی در سال‌های پایانی پادشاهی سلسله ساسانیان بوده‌است

دریای طبرستان
دریای طبرستان نام دیگری است که در منابع کهن آمده‌است. در اسنادی که در مؤسسات تاریخ‌شناسی روسیه است آمده که نوجین زیس در قرن دوازدهم نوشته‌است که ایرانیان این دریا را قرن‌ها دریای تبرستان می‌خواندند، ولی چون واژهٔ مازندران میان بومیان تبرستان جایگزین گشته، آن را دریاچهٔ مازندران (دریاچه مازندران! در این جمله ترجمه مشکوک است) می‌خوانند،علی‌رغم اینکه نام مازندران بسیار کهن است اما نام دریای مازندران برای اولین بار در دویست سال اخیر رایج شده‌است. نام دریای مازندران و دریای خزر در ۵۰ سال گذشته در رسانه‌های گروهی ایران رایج بوده و در سال ۱۳۶۱ دولت نام دریای مازندران را نام رسمی اعلام کرد. اما همچنان هر دو نام بطور متناوب بکار می‌رفت. دومین همایش همایش ژئوماتیک اردیبهشت ۱۳۸۲ سازمان نقشه‌برداری کشور دبیرخانه کمیته یکسان‌سازی نامهای جغرافیایی

دریای مازندران
هیچگاه در متون و آثار مورخان و جغرافی نگاران این دریا، مازندران نام نداشته‌است. ایرانیان تنها مردمی هستند که از ۱۳۱۶ این دریا را مازندران می‌نامند. نام دریای مازندران و دریای خزر در ۵۰ سال گذشته در رسانه‌های گروهی ایران رایج بوده‌است. در سال ۱۳۶۱ دولت نام دریای مازندران را نام رسمی اعلام کرد.

دریاچه خزر - دریاچه کاسپین - دریاچه های ایران - ایران در سفر

پیشینه
این دریا در گذشته بخشی از دریای تتیس بود که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس متصل می‌کرد. از حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون سال پیش به تدریج راه این دریا ابتدا به اقیانوس آرام و سپس به اقیانوس اطلس بسته شد. در سال ۱۹۵۲، شوروی رود دُن و ولگا را با ایجاد آبراهی مصنوعی به هم پیوست تا کشتی‌های کوچک بتوانند از دریای خزر به دریای آزوف و دریای سیاه بروند. بدینسان دریای خزر دوباره به دریاهای آزاد راه یافت

ویژه گی ها
سطح دریای خزر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد است و اکنون (ابتدای سده بیست‌ویکم) ۲۶٬۵ تا ۲۸ متر پایین‌تر از سطح دریا است. خط ساحلی دریا حدود ۷ هزار کیلومتر، مساحت آن ۳۷۱ تا ۳۸۶ هزار کیلومترمربع (یک و نیم برابر خلیج فارس) و حجم آب آن نیز ۷۸۷۰۰ کیلومترمکعب است.

این دریاچه با طول تقریبی ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض متوسط ۳۲۰ کیلومتر و مساحت ۴۳۸۰۰۰ کیلومتر مربع و حجم ۷۷۰۰۰۰ کیلومتر مکعب بزرگترین دریاچه آب نسبتاً شیرین جهان است. باریک‌ترین عرض آن ۲۲۰ کیلومتر بین شبه جزیره آبشوران و دماغه کواولی و عریض‌ترین بخش آن حدود ۵۴۵ کیلومتر در شمال آن قرار دارد، کم عمق‌ترین ناحیه این دریاچه ۲۵ متر در منطقه شمالی است و عمیق‌ترین مناطق در قسمت مرکزی و جنوبی واقع شده‌است که در بعضی از مناطق جنوبی ۹۰۰ الی ۱۰۰۰ متر عمق دارد، سواحل این دریاچه جمعاً ۶۳۷۹ کیلومتر است که حدود ۹۲۲ کیلومتر آن در خاک ایران واقع شده‌است و وسعت حوزه آبگیر آن ۳۷۳۳۰۰۰ کیلومتر مربع است که ۲۵۶۰۰۰ کیلومتر مربع آن در خاک ایران قرار دارد. این دریاچه ۲۸ متر پائین‌تر از سطح اقیانوسها است و بنا براین هیچگونه خروجی از این دریاچه وجود ندارد.]

.۸۱٪ آب ورودی این دریا را رود بزرگ ولگا تأمین می‌کند. عمق آن از شمال به جنوب افزایش می‌یابد. میانگین ژرفای این دریاچه در ناحیه شمالی کم‌تر از ۱۰ متر، در بخش میانی بین ۱۸۰ تا ۷۸۸ متر و در بخش جنوبی که آب‌های کناره ایران را تشکیل می‌دهد به ۹۶۰ تا ژرفای ۱۰۲۵ متری نیز در ناحیه جنوبی این دریاچه گزارش شده‌است. جهت جریان آب این دریاچه از سمت شمال غربی به جنوب شرقی است. دریای خزر از ۵۷۵ نوع گیاه، ۱۳۳۲ گونه جانور و ۸۵۰ نمونه ماهی برخوردار است؛ و ۹۰ درصد خاویار جهان از این دریای صید می‌شود. مهم‌ترین ویژگی اقتصادی خزر، نفت و گاز است نفت در خزر سال ۱۳۰۲ / ۱۹۲۳ در باکو کشف شد. ذخایر اثبات شده نفت در این دریای ۳۲ میلیارد بشکه می‌باشد و این یعنی حدود ۴ درصد از کل ذخایر نفت خاورمیانه. ذخایر احتمالی نفت این حوزه نیز در حدود ۱۶۳ میلیارد بشکه دیگر برآورد شده‌است. 

جهت جریان آب این دریاچه از سمت شمال غربی به جنوب شرقی است. همین جهت جریان و ژرفای زیاد آب در کرانه‌های ایران که باعث کندی حرکت جریان می‌شود منجر به تجمع انواع آلودگی‌های این دریاچه در سواحل ایران به میزانی بیش از کرانه‌های دیگر کشورها می‌شود.

این دریا، محیط زیست گرانبهاترین ماهی‌های دنیا است. در بخش جنوبی دریای مازندران و رودخانه‌هایی که به آن می‌ریزند یعنی سواحل مربوط به ایران، ۷۸ گونه و زیرگونه ماهی یافت می‌شود. از مهمترین رودخانه‌هایی که به این دریای می‌ریزد می‌توان از سپید رود و پیلورود (رود بزرگ) و هراز نام برد. دریای مازندران یکی از بوم‌شناختهای آبی جهان است که محیطی مناسب برای زندگی و رشد مرغوب‌ترین ماهی‌های خاویاری جهان است. ۹۰ درصد صید ماهیان خاویاری مختص به این دریای است. .دریاچه خزر جز دریاچه‌های آب نسبتاً شیرین محسوب می‌شود

دریاچه شگفت انگیز ایران – ده دریاچه معروف ایران – دریاچه های ایران – دریاچه های دیدنی ایران – دریاچه های آب شیرین ایران – دریاچه های معروف ایران – ۱۰ دریاچه زیبای ایران – دریاچه های خطرناک ایران – دریاچه ها – دریاچه های توریستی ایران – زیباترین دریاچه های ایران – اسامی دریاچه های معروف ایران – اسامی دریاچه های دیدنی ایران – معروفترین دریاچه های ایران – جاذبه های گردشگری ایران – طبیعتهای بکر ایران – تورهای گردشگری – تور دریاچه های ایران – دریاچه گهر – دریاچه شورمست – دریاچه مهارلو – دریاچه پریشان – دریاچه ارومیه – دریاچه زریوار – دریاچه اوان – دریاچه ایوان – دریاچه حوض سلطان – دریای مازندران – دریاچه ولشت – دریای مازندران – دریای کاسپین

  • دریاچه فراخین در نوشهر استان مازندران - دریاچه های ایران

    دریاچه فراخین

    دریاچه فراخین دریاچه ای سحرانگیزدر طبیعت مازندران دریاچه فراخین کجاست؟ دریاچه فراخین در اس…
  • دریاچه جنگلی مجیران در تنکابن مازندران - دریاچه مجیران - عکس از محمد جعفری از اصفهان

    ده دریاچه معروف ایران

     دریاچه معروف ایران را بشناسیم ما در ایران ۲۸ دریاچه طبیعی و ۹ دریاچه‌ که براثر ساخت سد بو…
  • دریاچه اوان یا دریاچه ایوان - دریاچه های ایران - ایران در سفر

    دریاچه اوان

    معرفی دریاچه اوان در استان قزوین دریاچه ها همیشه از پرطرفدارترین جاذبه های طبیعی بوده اند،…
  • دریاچه قرمز مهارلو - دریاچه های ایران - ایران در سفر

    دریاچه مهارلو

    تنها دریاچه صورتی ایران را بشناسید ، جاذبه ای که رو به مرگ است نام‌های دیگر دریاچه مهارلو:…
  • دریاچه شورمست - دریاچه های ایران - ایران در سفر

    دریاچه شورمست

    دریاچه شورمست کجاست؟ همانطوری که دریاچه شورمست از نامش تداعی می کند ترکیبی است از شوریدگی …
  • دریاچه پریشان در استان فارس - دریاچه های ایران -ایران در سفر

    دریاچه پریشان

    دریاچه پریشان یا فامور موقعیت: استان فارس – شهرستان کازرون مساحت: ۴۳۰۰هکتار ارتفاع ا…
Load More Related Articles
  • دریاچه فراخین در نوشهر استان مازندران - دریاچه های ایران

    دریاچه فراخین

    دریاچه فراخین دریاچه ای سحرانگیزدر طبیعت مازندران دریاچه فراخین کجاست؟ دریاچه فراخین در اس…
  • توصیه های مصرف مواد غذایی در سفر - آموزش طبیعت گردی و راهنمای سفر - ایران در سفر

    راهنمای مصرف غذا در طول سفر

    مقدمه: تغذیه در سفر یکی از نکات بسیار مهم وکلیدی است که‌ اکثر اوقات توسط مسافر نادیده گرفت…
  • روستای ابر فیلبند - سرزمین ابرها - جنگل ابر فیلبند - ایران در سفر

    سرزمین ابر فیلبند

    سرزمین ابرها در ارتفاعات فیلبند استان مازندران  توجه:هر گونه کپی برداری از عکسها و عناوین …
  • جهت یابی به کمک حرکت آموزش تکنیکهای جهت یابی در طبیعت ایران در سفر

    جهت‌یابی به کمک جانوران

    مواردی که برای جهت یابی می توان از حیوانات کمک گرفت وقتی که شما در کنار برکه و یا دریاچه‌ا…
  • جهت‌یابی به کمک حرکت خورشید - آموزش تکنیکهای جهت یابی - ایران در سفر

    جهت‌یابی به کمک حرکت خورشید

    جهت‌یابی به کمک حرکت خورشید هر روز صبح خورشید تقریباً از طرف شرق طلوع کرده و شب تقریباً در…
  • جهت یابی با ساعت مچی عقربه دار به کمک خورشید آموزش تکنیکهای جهت یابی در طبیعت - ایران در سفر

    جهت یابی با ساعت مچی عقربه دار

    جهت یابی با ساعت مچی عقربه دار به کمک خورشید در این مدل جهت یابی اگر شما ساعت دیجیتالی داش…
Load More By محمد جعفری
  • دریاچه فراخین در نوشهر استان مازندران - دریاچه های ایران

    دریاچه فراخین

    دریاچه فراخین دریاچه ای سحرانگیزدر طبیعت مازندران دریاچه فراخین کجاست؟ دریاچه فراخین در اس…
  • دریاچه جنگلی مجیران در تنکابن مازندران - دریاچه مجیران - عکس از محمد جعفری از اصفهان

    ده دریاچه معروف ایران

     دریاچه معروف ایران را بشناسیم ما در ایران ۲۸ دریاچه طبیعی و ۹ دریاچه‌ که براثر ساخت سد بو…
  • دریاچه اوان یا دریاچه ایوان - دریاچه های ایران - ایران در سفر

    دریاچه اوان

    معرفی دریاچه اوان در استان قزوین دریاچه ها همیشه از پرطرفدارترین جاذبه های طبیعی بوده اند،…
  • دریاچه قرمز مهارلو - دریاچه های ایران - ایران در سفر

    دریاچه مهارلو

    تنها دریاچه صورتی ایران را بشناسید ، جاذبه ای که رو به مرگ است نام‌های دیگر دریاچه مهارلو:…
  • دریاچه شورمست - دریاچه های ایران - ایران در سفر

    دریاچه شورمست

    دریاچه شورمست کجاست؟ همانطوری که دریاچه شورمست از نامش تداعی می کند ترکیبی است از شوریدگی …
  • دریاچه پریشان در استان فارس - دریاچه های ایران -ایران در سفر

    دریاچه پریشان

    دریاچه پریشان یا فامور موقعیت: استان فارس – شهرستان کازرون مساحت: ۴۳۰۰هکتار ارتفاع ا…
Load More In دریاچه های ایران

پاسخ دهید